منارجنبان اصفهان
منارجنبان یکی از معروف ترین و تاریخی ترین بناهای موجود در اصفهان است که زمان ساخت آن به قرن 8 هجری باز می گردد. این بنا به دلیل اهمیت تاریخی و همچنین سبک و نوع معماری و مهم تر از همه قابلیت لرزش و تکان خوردن مناره ها از مهم ترین و شناخته شده ترین بناهای تاریخی استان و ایران است.
منارجنبان در مسیر نجف آباد و در خیابان تاریخی آتشگاه اصفهان و در نزدیکی کوه تاریخی آتشگاه واقع شده است. به غیر از منارجنبان و کوه آتشگاه چندین کفتر خانه یا کبوتر خانه نیز در این منطقه وجود دارد و از نظر آب و هوایی نیز این منطقه از اصفهان بسیار خرم و آباد است.
منارجنبان شاید تا دو دهه پیش در حاشیه شهر اصفهان واقع شده بود اما امروز به عنوان یکی از بناهای تاریخی در نزدیکی مرکز شهر اصفهان شناخته می شود.
منارجنبان در محله ای به نام کارلادان قرار گرفته و در این بنا یکی از افراد مشهور و نامی قرن هشتم هجری یعنی عمو عبدالله کارلادانی به خاک سپرده شده است. در فراز سنگ عمو عبدالله تاریخ هجری ذکر شده که نشان می دهد این زاهد در زمان سلطان محمد خدا بنده می زیسته است.
نام منارجنبان در واقع به این دلیل برای این بنای تاریخی انتخاب شده است که منارهای این بنا قابل تحرک یا لرزش هستند. از این نوع منار باز هم در ایران وجود دارد اما هیچ کدام این قابلیت را ندارند. با وجود گذر صد ها سال از ساخت این بنا هنوز هم خوشبختانه صلابت و استحکام بنا مناسب است.
اگر مسیر روبه روی این مناره را پیش بگیرید به رودخانه زاینده رود در محله ای به نام نصر آباد خواهید رسید که در شهر اصفهان بخصوص در زمان هایی که رود پر آب بود با صفاترین و آباد ترین قسمت رودخانه را تشکیل می داد.
سقف منارجنبان گنبدی شکل است و از شاخصه های معماری زمان خود بوده است. عمو عبدالله کارلادانی دقیقا در قسمت زیرین سقف به خاک سپرده شده است. برخی از مردم در قدیم اعتقاد داشتند که دلیل تکان خوردن مناره ها معجره این زاهد است که البته هر چند تردیدی در زهد و تقوای این عابد نیست اما باید به دنبال دلایل علمی مرتبط با آن باشیم.
سقف منارجنبان با کاشی های لاجوردی و فیروزه ای مزین شده است. این بنا دو مناره با ارتفاع 17.5 متر و پهنای 9 متر دارند.
دلیل شهرت و اعتبار بیش از پیش این بنا این است که با لرزاندن و یا تکان دادن یکی از مناره ها ، مناره دیگر نیز به وضوح تکان می خورد. البته اصل ماجرا این است که با تکان دادن یک مناره تمامی بنا تکان می خورد اما تکان خوردن مناره دیگر کاملا مشهود است و همگان فکر می کنند تنها مناره دیگر با این مناره تکان می خورد.
منارجنبان از بناهای ارزشمند تاریخی ایران است که در سال 1321 نیز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
دلیل تکان خوردن مناره های منارجنبان
همانگونه که گفته شد با تکان دادن یک مناره کل منارجنبان تکان می خورد و تنها اینگونه نیست که مناره دیگر تکان بخورد. با مطالعه دقیق علمی مشخص شده که دلیل این تکان خودرن تشدید یا زئوناس است. در واقع می توان اینگونه توضیح داد که مولکول های هر جسم در حال حرکت هستند که برخی پر جنب و جوش تر و برخی کمتر و با تکان دادن آنها این مولکول ها به جنب و جوش بیشتر می افتند. بنابراین نیروی وارد شده به سازه باعث می شود که تمامی بنا به لرزش در بیاید و در مناره دیگر بیشتر دیده شود.
برای اینکه این کار بهتر انجام شود از مصالح ساختمانی با وزن کمتر در قسمت بالایی سازه استفاده شده است و برای تکمیل این کار ارتفاع مناره ها کمتر دیده شده ، فاصله بین مناره ها رعایت شده و از سازه های چوبی کلاف بندی شده در قسمت بالا و پایین دو مناره استفاده شده است که این نوع ساخت باعث این تحرک و یا لرزش می شود.
معمولا برای اثبات لرزش با توجه به اینکه نیروی کافی برای تکان شدید معمولا وجود ندارد و یا بهتر است خیلی این لرزش شدید نباشد از زنگوله ای در مناره دوم برای مشخص شدن لرزش مناره استفاده می کنند. اما گردشگران می توانند با مشاهده برخی از علائم راحت تر لرزش مناره را احساس کنند.
یکی از این موارد زنگوله ای بود که اخیرا از آن استفاده می شود و با لرزش بنا به صدا در می آید، دیگر ساعتی است که بر روی دیوار ایوان نصب شده و در زمان لرزش بنا شروع به حرکت می کند، سومی شیشه قبر عمو عبدالله است که در زمان لرزش بنا به خوبی لرزش آن مشخص است و راه ساده تر استفاده از یک کاسه آب است که در زمان لرزش به وضوح آب شروع به لرزش می کند.
البته قبل تر و در دهه های قبلی اگر فردی نیرومند داخل یکی از مناره ها می شد و مناره را با قدرت زیاد تکان می داد به راحتی می شد که این لرزش را با چشم دید اما امروزه این لرزش زیاد خیلی توصیه نمی شود.
بخش های مختلف منارجنبان
دو مناره زیبا با جنس خشتی که با کاشی کاری مزین شده اند. این مناره ها یک اندازه هستند و در داخل آنها پلکان مارپیچی قرار دارد که تا بالای مناه ها ادامه دارد ولی امروزه کسی حق ورود به آن را ندارد و تنها افراد مسئول این کار جنباندن بنا را انجام می دهند.
ایوان منارجنبان که به ایوان عمو عبدالله هم شهرت دارد یکی از زیباترین قسمت های این بنای تاریخی است. این ایوان ده متر ارتفاع دارد و حدود 146 متر مساحت آن است. شاید اولین وجه بنا که خودنمایی می کند این ایوان زیبا باشد. به عقیده تاریخ نگاران این ایوان با معماری مغولی ساخته شده و به دوران صفویه باز می گردد.
عمو عبدالله کارلادانی که زاهد مشهوری در قرن هشتم هجری بوده در زیر ایوان منارجنبان به خاک سپرده شده است. خیلی اطلاع دقیقی از شخصیت و زندگی او در دسترس نیست و تنها باید از سنگ نوشته او اطلاعاتی را به دست آورد.
همانگونه که ذکر شد برخی دلیل لرزش منارجنبان را عظمت و معجزه عمو عبدالله می دانند که البته این تنها نمی تواند یک خرافه باشد زیرا در بسیاری از کتاب های تاریخی هم به این موضوع اشاره شده است و حتی برخی از لغت نامه ها نیز به این موضوع پرداخته اند.
به غیر از مقبره عمو عبدالله مقبره های زیادی در این بنا واقع شده است که تماما با سنگ قبر سفید مرمرین مزین شده اند. در واقع این قبرها مربوط به قبرستان تاریخی هستند که در این بنا وجود داشته و مربوط به دوران صفویه است
دو اتاق کوچک در مجاورت بنا قرار دارد که به چله خانه شهرت دارد و در واقع مکانی بوده که زاهدان و عرفا در آن چله نشینی می کرده اند.
منارجنبان اصفهان یکی از اعجاب انگیزترین معماری های ایران را دارد. نوع معماری به کار گرفته شده در ساخت این بنا مغولی است و دارای یک ایوان یا صحن و دو مناره است . در واقع استفاده از علم و پدیده فیزیکی تشدید در این بنا آن هم در آن سال یکی از عجیب ترین سازه ها را ایجاد کرده است.
معمار این بنا برای حفظ مناره ها از ریزش از دو شکاف یا شیار عمیق در کنار این مناره ها استفاده کرده است. این شیارها فضای حرکتی کافی برای مناره ها را فراهم می کنند.
این بنا کاشی کاری منحصر به فرد و شاخصی هم در بین سایر بناهای آن دوران داشته است. طرح کاشی کاری این بنا ستاره ای و به رنگ فیروزه است و آنقدر ظریف و دقیق کار شده که گویی تمامی علم ریاضی و فیزیک را برای این کار به خدمت گرفته اند.
برای بازدید از این بنای فوق العاده زیبا و منحصر به فرد و داشتن یک اصفهان گردی با برنامه و لذتبخش در دل نصف جهان می توانید همین امروز با کارشناسان ما در شرکت ملکه رویا تماس گرفته و از تورها و برنامه های ما اطلاع حاصل فرمایید.
