بوم گردی یا اکوتوریسم
حدودا چند سالی هست که واژه بوم گردی وارد ادبیات گردشگری شده و به عنوان یکی از محبوب ترین روش های بازدید از مناطق مختلف کشور تبدیل شده است. بوم گردی در واقع سفر به مناطق و بازدید از شیوه زندگی مردمانی است که با تمام تغییرات محیطی و شهری همچنان به سبک و سنت قبلی خود پایبند بوده و در یک شرایط و یا زیستگاه خاص زندگی می کنند. بوم گردی بازدید تمام فرهنگ، اصالت و سادگی زندگی در طبیعت و به شکل سنتی با فرهنگ و کیفیت خاص ساکنین آن منطقه است.
در اغلب تعاریف منظور از بوم گردی را طبیعت گردی عنوان کرده اند، شاید این موضوع کمی ابهام بر انگیز باشد چرا که طبیعت گردی و بوم گردی دو وازه متفاوت از هم شناخته می شوند.
بوم گردی در اصل به فرهنگی زندگی اصیلانه و سنتی و با شیوه و روش یک منطقه خارج از تفکرات و پیشرفت های صورت گرفته در یک منطقه اشاره دارد. در بوم گردی گردشگر به دنبال شناخت تمدن ها و شیوه های زندگی مردم یک منطقه است که با طبیعت اجین شده اند و با طبیعت زندگی می کنند و شیوه زندگی سنتی خود را حفظ کرده اند.
انسان امروزی آنقدر غرق در تکنولوژی و زندگی شهری شده است که دوست دارد برای شناخت محیط اطراف خود به مناطقی سفر کند که انسان ها با سبک و شیوه متفاوتی از آنها زندگی می کنند.
طبیعت گردی همان واژه آشنا همه است، رفتن به طبیعت و مناطق بکر طبیعی که گاها حتی انسانی در آن وجود ندارد. اما در بوم گردی زندگی و روش زندگی مردمان اجین شده با طبیعت مشاهده می شود. حال در این بین احترام به ارزش ها و بخصوص محیط طبیعی پیرامون آنها اهمیت زیادی دارد تا واژه بوم گردی اصالت خود را از دست ندهد.
اهمیت گردشگری بوم گردی نه تنها در ایران بلکه به عنوان یک پدیده بین المللی هر روز در حال رشد است. در این راستا سازمان جهانی یا بین المللی اکوتوریسم (The International Ecotourism Society) شکل گرفته و در تعریف بوم گردی در این سازمان برای بوم گردی آمده (( بوم گردی سفری توامان با مسئولیت پذیری به جاذبه های گردشگری طبیعی در یک منطقه یا بوم برای لذت ، درک و شناخت طبیعت و همراه شدن با ویژگی های فرهنگی یک منطقه در گذشته و حال به شکلی که نه تنها زیست بوم آن منطقه حفظ شود بلکه باعث ارتقاء و پایداری کیفیت زندگی مردم و سطح آموزش مردم آن منطقه شده و گردشگر در این سفر با مشارکت در فعالیت های سود آور اجتماعی و اقتصادی به مردم این منطقه کمک کند))
واژه طبیعت گردی در اصل معنای کلمه Eco Tourism یا اکوتوریسم است که با کمک سازمان میراث فرهنگی کشور انتخاب شده است.
این در حالی است که واژه اکو (Eco ) از یک کلمه یونانی گرفته شده است که معنی زیستگاه نیز در کنار محیط زیست را قوت می بخشدو توریسم هم که به معنای گردشگری آورده می شود. در اصل همان واژه بوم گردی بهترین انتخاب برای معدل اکوتوریسم است که به خوبی در بین مردم و فرهنگ ایرانی رواج یافته است.
مطابق با تعریف انجمن بین المللی اکوتوریسم ، زمانی می توان یک منطقه و حتی یک کشور را شامل تعریف بوم گردی دانست که این منطقه ظرفیت و توان فیزیکی، اجتماعی و حتی فرهنگی کافی برای این پدیده را داشته باشد و رعایت کند.
دلیل اصلی رویکرد سازمان جهانی اکوتوریسم به بوم گردی و توسعه این فرهنگ در تمامی کشورهای جهان و از جمله ایران تقویت و بالا بردن سطح آموزش و توان اقتصادی مردم یک زیستگاه و یا قوم خاص می باشد. در واقع با رویکرد بوم گردی می توان برای مردم مناطق محروم تر زمینه های کسب و کار و بخصوص آموزش را ایجاد کرد و البته شاید بتوان گفت این آموزش برای گردشگر نیز به معنای واقعی کلمه همخوانی دارد.
بوم گرد به چه کسی گفته می شود؟
با تعارف فوق شاید تا حدود زیادی تعریف بوم گرد را استنباط کرده باشید. بوم گرد یک گردشگر ساده که از شهرهای بزرگ و صنعتی و یا تاریخی بازدید می کند نیست، تفاوت اصلی یک بوم گرد با گردشگر شهرهای بزرگ این است که بوم گرد در طول سفر خود از امکانات شهری و مدرنیزه دور خواهد بود و به محل زندگی افرادی خواهد رفت که به احتمال زیاد فاصله بسیار متفاوتی با گردشگر از نظر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارند.
یک بوم گرد در اصل فردی است که این تفاوت ها را به خوبی درک می کند و در طول سفر خود ضمن احترام به این تفاوت ها در تلاش است تا نه تنها به حفظ منطقه، طبیعت و جاذبه های این منطقه همت می گمارد و بخصوص مراقبت زیستگاه مردمان منطقه است بلکه در راستای بهبود وضعیت معیشتی و زندگی مردم این منطقه از کسب و کارهای محلی هم استقبال و خرید می کند.
اقامتگاه های بوم گردی
یکی از اصلی ترین لذت های بوم گردی اقامت در خانه ها و شرایط اقلیمی مردم آن منطقه است. در واقع در بوم گردی خبری از هتل لوکس و با امکانات امروزی نیست و یک بوم گرد در خانه ای قدیمی، چادر و یا هر نوع شرایط زندگی مردم منطقه ساکن می شود.
در اصل اقامتگاه بوم گردی به محلی اطلاق می شود که بوم گرد و یا گردشگر در آن اقامت می کند اما این اقامتگاه درست مطابق فرهنگ و جغرافیای آن منطقه است.
اقامتگاه های بوم گردی دقیقا خانه و یا محل زندگی مردم منطقه هستند. به عنوان مثال در بوم گردی که به زندگی عشایر یک منطقه وارد می شوید ممکن است شب را در چادر هایی اقامت کنید که محل زندگی مردم عشایر است.
در واقع یکی از جاذبه های اصلی بوم گردی اقامت در شرایط اقلیمی و حتی ساخت و ساز منطقه است. اقامتگاه بوم گردی بسیار متفاوت تر از یک هتل و یا یک مسافر خانه است. روش و سبک زندگی در این خانه ها سنتی و کاملا متناسب با آداب و رسوم زندگی یک بوم است و تمامی چیدمان این اقامتگاه ها بر همین اصل استوار است.
باید ها و نباید های اکوتویسم یا بوم گردی
همانگونه که در مطالب فوق اشاره شد بوم گردی در طبیعت زندگی افراد یک منطقه با گردشگری در مناطق پیشرفته و توسعه یافته متفاوت است. بر اساس تعاریف و استاندارد های سازمان جهانی اکوتوریسم مهم ترین نکات در توسعه بوم گردی و فرهنگ آن عبارت است از:
از این سه نکته می توان به یک اصل مهم پی برد و آن هم اینکه بوم گردی در شرایطی استاندارد و قابل توسعه است که در حفظ و نگهداری محیط زیست، زیستگاه، مردم و شرایط اجتماعی مردم منطقه حرکت کند.
لزوم توجه به بوم گردی یا اکوتوریسم
از زمان شکل گیری مفهوم بوم گردی و متعاقب با آن سازمان جهانی اکوتوریسم هدف اصلی و اولیه توریج دهندگان این فرهنگ گردشگری که به سرعت هم مورد استقبال مردم و گردشگران قرار گرفت توسعه آموزش و فرهنگ و شناخت جوامع مختلف انسانی نه تنها در یک کشور بلکه در تمامی کشورهای جهان بوده است.
در واقع سازمان جهانی اکوتوریسم بوم گردی را از چهار دیدگاه مهم و حیاتی توصیف می کند:
در بوم گردی گردشگر با فرهنگ و مردم یک منطقه و شیوه زندگی آنها آشنا می شود، یک بوم گرد حتی با مردم محلی و منطقه ای به فعالیت های روزمره ممکن است مشغول شود که این باعث می شود گردشگران با فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن منطقه آشنا شده و درک بهتری از آن منطقه و جوامع اطراف خود داشته باشند. این نوع روابط و شناخت موجب بالا رفتن آگاهی و دانش مردم از یکدیگر شده و شناخت به همراه خود دوستی و علاقه می آورد.
یکی از اصلی ترین دیدگاه های اکوتوریسم حفظ و ارتقاء دانش مردم از محیط زیست است. در اصل مفهوم بوم گردی با آسیب به محطی زیست و زیستگاه مردم منطقه به کلی نابود خواهد شد و چیزی جر ویرانی و خرابی به دنبال نخواهد داشت.
لذا تاکید بوم گردی بالا بردن دانش و آگاهی مردم نسبت به محطی زیست و تاثیر آن در زندگی مردم است. از این رو یک بوم گرد باید در طول سفر خود کاملا به محیط زیست و زیستگاه مردم منطقه احترام بگذارد و با تمام توان تلاش کند تا آسیبی به محیط وارد نشود.
یکی از اهداف اصلی بوم گردی و توسعه فرهنگ بوم گردی کمک به رشد و بهبود وضعیت اقتصادی مردم منطقه ای و ایجاد فرصت های بهبود برای مردم این مناطق است.
در واقع بوم گردان با مشارکت در خرید کالاهای دست ساز، استفاده از اقامتگاه های بوم گردی، کمک به حل برخی از مشکلات منطقه ای و غیره باعث می شود تا اقدامات خود مردم منطقه برای بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی برای بهبود وضعیت معیشتی و یا فروش املاک و مستغلات و جلوگیری از مهاجرت روز افزون این مردم به شهرها کنترل شود.
وقتی یک بوم گرد به منطقه ای برای اصالت فرهنگی آن منطقه سفر می کند و به فرهنگ و داشته های آن منطقه اهمیت می دهد و این موضوع برای مردم یک منطقه به عنوان میراث فرهنگی اهمیت پیدا می کند باعث می شود تا رویکرد مردم منطقه در قبال فرهنگ و داشته های خود قوی تر شده و در راستای حفظ و نگهداشت آن بیشتر تلاش کنند.
مردم منطقه با مشارکت دادن بوم گردان در فعالیت های روزمره خود، با فروش کالاهای دست ساز و نشان دادن آداب و رسوم خود به آنها خود نیز به اهمیت این مواد آگاه خواهند شد و به همین دلیل برای حفظ و توسعه آن در بین جوان تر ها تلاش خواهند کرد.
هدف اصلی توسعه بهبود شرایط و کیفیت زندگی مردم است و نباید آن را فقط از دیدگاه محیط زیست بررسی کرد. در واقع زمانی می توان مدعی شد که توسعه پایدار در یک کشور وجود دارد که همه مردم در هر منطقه از فرصت ها و امکانات زندگی ، عدالت و شرایط مناسب زندگی برخوردار باشند.
داشتن این شرایط تنها به مفهوم داشتن زندگی لوکس و توسعه زیر ساخت ها به معنای تخریب محیط زیست نیست. وقتی به موضوعاتی مانند شرایط اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی و مهم تر از همه شرایط اقتصادی یک منطقه توجه شود به خودی خود توسعه پایدار معنا پیدا می کند و از این رو می توان توسعه بوم گردی را اقدامی مهم در این راستا دانست.
اکوتوریسم یا بوم گردی در ایران
موفقیت و توسعه بوم گردی هر چند به عوامل زیادی بستگی دارد اما بدون تردید مهم ترین و تاثیر گذار ترین نقش در موفقیت بوم گردی را داشتن پتانسیل ها و ظرفیت های لازم در این حوزه باید دانست.
بر این اساس ایران که کشوری با اقلیم ها و فرهنگ های مختلف و حتی شرایط بومی و منطقه ای و زیست محیطی بسیار متنوع است یکی از با قابلیت ترین کشور های دنیا در صنعت بوم گردی است که هر چند سرمایه گذاری هایی در این حوزه شده است اما به نظر این سرمایه گذاری بسیار ناچیز است.
ایران کشوری با تنوع اقلیمی منحصر به فرد و فوق العاده است و نه تنها در فصول گرم سال بلکه در سردترین زمان سال نیز موقعیت های بوم گردی جذاب خود را از دست نمی دهد. از مناطق بیابانی و شبه بیابانی گرفته تا مناطق جنگلی و ساحلی و یا حتی مناطق کوهستانی و نیمه شهری و روستایی تماما در ایران به وفور دیده می شود.
خوشبختانه اخیرا بخصوص در برخی از استان های ایران توجه خاصی به بوم گردی شده است و هر روز بر این صنعت بیشتر اصرار می شود.
اما هدفمند تر شدن بوم گردی در ایران نیز باید بیشتر مورد توجه باشد. هر چند بوم گردی هدفمند هم در ایران در سال های اخیر رونق بهتری را داشته است مانند تورهای کویر گردی در اصفهان، تور پرنده گردی در تالاب میانکاله، تور های جنگلی در جنگل راش یا بازدید از دره راگه از مهم ترین ژئو پارک های ایران است و غیره .
بوم گردی در کمتر کشوری مثل ایران می تواند موفق باشد. ایران می توان بوم گردی در شاخه ها و با فعالیت های مختلف را معنا بدهد.
با توجه به مقرون به صرفه بودن و هزینه های کمتر بوم گردی نسبت به گردشگری صنعتی دیگر می توان بوم گردی را حتی برای اقشار با درآمد پایین تر ترویج داد. در ایران بوم گردی روستایی، بوم گردی عشایری، بوم گردی کویری، بوم گردی کشاورزی، بوم گردی کوهستانی، بوم گردی ماجراجوبانه، بوم گردی ساحلی و بسیاری دیگر از بوم گردی ها ی ترکیبی و منحصر به فرد در هر استان و یا حتی شهر می تواند توسعه داده شود.
امروزه در صنعت بوم گردی که کم کم به عنوان یکی از اصلی ترین روش های گردشگری در دنیا شناخته می شود توجه ویژه ای وجود دارد. در این راستا تمامی کشورهای جهان تلاش های زیادی را آغاز کرده اند. اما کشورهای پیشرو در صنعت اکوتوریسم یا بوم گردی را می توان به ترتیب کاستاریکا، نروژ، پالائو ، جزایر گالاپاگوس، قطب جنوب ، ایسلند، جنگل های آمازون و آلاسکا را نام برد.
بوم گردی تخصصی به مراتب بالاتر از گردشگری های دیگر نیاز دارد. شناخت شرایط اقلیمی و فرهنگی و یا دانش مناطق مختلف با رویکردهای متفاوت اهیمت زیادی دارد. بخصوص اینکه اغلب مناطق بوم گردی حتی بر روی نقشه هم ثبت نشده اند.
از این رو گروه گردشگری ملکه رویا با استفاده از دانش و تخصص کارشناسان خود و با استفاده از تجربیات واقعی و همیشگی آماده ارائه خدمات ناب بوم گردی در طیف ها و مناطق مختلف ایران به دوستان و علاقمندان به بوم گردیو تجربه کردن این نوع سفر با شرایط مناسب می باشد. برای این منظور و دستیابی به اخرین برنامه های بوم گردی موسسه گردشگری ملکه رویا همین امروز با کارشناسان ما تماس بگیرید.
